İş hayatımızda, günlük yaşamda ve dinî inanışlarda günlerin farklı anlamları ve önemleri vardır. Haftanın yedi günü, çeşitli kültürler tarafından farklı isimlerle anılır. Pazartesi, günümüzde birçok insanın en sevmediği gün olarak bilinir. Ancak eski çağlarda, Ay’ın günü olarak anılırdı. Salı, Mars’a adanmış bir gündür ve özellikle Türk kültüründe önemli bir yere sahiptir. Merkür’ün günü olan Çarşamba, mitolojik anlatımlarda da sıklıkla yer almaktadır. Perşembe, Jüpiter’in günü ve dinleri inanışlarda önemli bir rolü vardır. Cuma, Venus’ün günü ve İslam inanışında özel bir yere sahiptir. Cumartesi, Satürn’ün günü ve bazı toplumlarda önemli bir gün olarak kabul edilir. Son olarak, Pazar günü Güneş’in günü olarak bilinir ve birçok dinde önemli bir yere sahiptir.
Haftanın Günleri
Haftanın günleri, insanlık tarihinde önemli bir yere sahiptir. Haftanın yedi günü; Pazartesi, Salı, Çarşamba, Perşembe, Cuma, Cumartesi ve Pazar olarak adlandırılır. Bu günlerin isimlendirmesi farklı kültürlerden kaynaklanır. Örneğin, “Pazartesi” ismi Ay’ın günü olarak bilinir ve İngiltere’de “Moonday” olarak anılır. “Salı” ismi ise Mars’a adanmıştır ve İskandinav mitolojisinde önemli bir yere sahiptir. “Perşembe” ismi ise Jüpiter’e atfen verilmiştir. “Cuma” ise Venus’ün günü olarak bilinir ve İslam dininde özel bir yere sahiptir. “Cumartesi” ise Roma tanrısı Saturn tarafından isimlendirilmiştir. “Pazar” ismi ise Güneş’in günü olarak adlandırılmıştır ve pek çok toplumda önemli bir gündür.
Pazartesi
Pazartesi, İngilizce’deki “Moon Day” yani “Ay’ın Günü” ifadesinin Türkçe karşılığıdır. Ay’ın güçlü etkisine sahip olduğu düşünülür ve bu nedenle bu ismi almıştır. Ayrıca, İslam dini için önemli bir gün olan ve haftanın ilk günü olan Pazartesi, Hz. Muhammed’in hicretini gerçekleştirdiği gün olarak da bilinir. Bazı ülkelerde haftanın ilk günü olarak kabul edilirken, bazıları için ise haftanın ikinci günüdür. Ancak, genel olarak hepimiz için yeni bir haftanın başlangıcını ifade eder ve birçoğumuz için de “sendromundan” kurtulmanın yolu olarak görülür.
Ay’ın günü
Ay’ın günü olarak bilinen Pazartesi, birçok kültürde önemli bir yere sahip olan bir gündür. Genellikle insanlar için yeni bir hafta başlangıcıdır ve çalışma hayatının yaklaşması sebebiyle bazıları için sıkıcı bir gündür. Ancak, astrolojide Ay’ın yansıması ile ilgili olarak Pazartesi’nin önemi artar. Ay, suları ve denizleri yönettiğinden, denizciler için Pazartesi günleri son derece önemlidir. Bazı topluluklar için bereket ve bolluk sembolü olan bu gün, özellikle İslam dininde önemli bir yere sahiptir. Ramazan ayında da en önemli günlerden biri olan Pazartesi, oruç tutanların çok dikkat ettiği bir gündür.
olarak bilinen Pazartesi, neden bu ismi aldı?
Pazartesi, günümüzde haftanın ilk günü olarak bilinir. Ancak bu isim, Ay’a ithafen verilmiştir. Ay’ın etkisiyle denizlerdeki su seviyesi yükselip azalmaktadır. Bu olaya meydana geldiği gün Pazartesi denilmiştir. Ayrıca, Roma Mitolojisi’nde Ay Tanrıçası Luna adına ithafen tutulan festivallerin yapıldığı gün de Pazartesi olarak kabul edilmiştir. Bu nedenle, Pazartesi günü Ay’a ithafen bu ismi almıştır.
Salı
Salı günü, adını Mars Tanrısı’ndan almaktadır. Mars, savaşın, cesaretin ve güçlü duyguların Roma Tanrısı olarak bilinir. Roma mitolojisinde Mars, savaşın tanrısı olarak kabul edilir. Bu nedenle Salı, savaş ve mücadele için gün olarak belirlenmiştir.
Mars’ın daire şeklinde bir şey taşıyan simgesi, erkeklik, güç ve hareketle ilişkilendirilir. Bu nedenle, Salı günü, Mars’a adanmış ve hareket ve cesaretle bağlantılıdır.
Salı günü önemli bir gün olarak, İspanya’da çok önemli bir yer tutar. İspanya’da Salı günü, en önemli festivaller için seçilen günlerden biridir. Mart’ın son haftası, İspanya’daki en önemli festival olan “Sevilla’nın İlkbahar Fuarı”nın ilk günü Salı günü başlar.
- Salı günü, diğer kültürlerde de farklı önemlere sahiptir. bazı İslam ülkelerinde Salı günü, “talihsiz gün” olarak kabul edilir. Japonya’da “Ka” diye adlandırılan Salı günü, uğursuz ve kötü şans getiren bir gün olarak görülür.
- Ayrıca, Maya geleceği tahmin etmek için bir takvim kullanmıştır ve hergün farklı bir renk, şifa, rakam, simge, varlık ve gezegenle ilişkiliydi. Mayaların takvimine göre Salı günü “kırmızı renk, Savaşçı Tanrı, numara 5” ile bağlantılıdır.
Çarşamba
Çarşamba günü, ismini Roma tanrısı Merkür’den alan bir gündür. Mitolojide, Merkür, haberci tanrı olarak bilinir ve gezegenler arasında en hızlı olanıdır. Roma imparatorluğunda, Merkür’ün heykeli şeklinde yapılan yazışmalar dağıtılırdı. Ayrıca, Merkür, Yunan mitolojisinde Hermes olarak da adlandırılır. Hermes, Yunan tanrıları arasında en hızlısı olarak bilinir ve kütüphaneler, yazarlar, sporcular ve hırsızlar gibi farklı alanlara da hizmet eder. Çarşamba günü, Hinduizm’de de önemli bir yere sahiptir ve Hindistan’ın ticari günü olarak kabul edilir. Ayrıca, Çarşamba günü ayinleri, İslam ve Yahudilik gibi farklı inançlarda da önemlidir.
Perşembe
Perşembe, haftanın beşinci günü ve Latincedeki “Jovis Dies” yani Jüpiter’in günü olarak bilinir. İsim, Roma mitolojisi’nde en büyük tanrılardan biri olan Jüpiter’e atfedilir. Roma kültüründe Jüpiter, hava ve rüzgar tanrısıdır ve aynı zamanda adalet ve verimliliğin temsilcisi olarak kabul edilir.
Perşembe günü, İskandinav mitolojisinde de önemli bir role sahiptir. Thor’un günü olarak bilinir ve İskandinav kültüründe tanrı Thor, gök gürültüsü ve yıldırım tanrısı olarak kabul edilir.
Ayrıca, İslam dünyasında da Perşembe günü önemli bir yere sahiptir. Çünkü bu gün, peygamberimiz Hz. Muhammed’in dünyaya geldiği gün olarak kabul edilir. Bu nedenle, Perşembe günü İslam toplumunda özellikle önemli bir gündür ve birçok Müslüman bu günü özel olarak kutlar.
Cuma
Cuma, haftanın beşinci günüdür ve Venus’un günü olarak kabul edilir. İsim, Antik Roma mitolojisindeki aşk ve güzellik tanrıçası Venus’a ithafen verilmiştir. Roma’da Venüs, güzellik, aşk ve doğurganlık gibi konuların koruyucusu olarak görülürdü.
Cuma günü, İslam dininde haftanın en önemli günlerinden biridir. Özellikle öğle namazından sonra camilere gitmek ve ibadet etmek, dua etmek, Kuran okumak ve sadaka vermek önerilir. Bunun nedeni, Musa Peygamber’in Cuma günü kurtulduğu, Firavun’un ordusundan kaçtığı ve bu nedenle Cuma gününün kurtuluş günü olarak kutlanmasıdır.
Cuma günü, bazı kültürlerde de şanslı bir gün olarak kabul edilir. İspanya ve İtalya gibi bazı Güney Avrupa ülkelerinde, Cuma günü evlenmek uğur getirir ve evlilikler Cuma günü yapılır. Ayrıca, bazı ülkelerde Cuma günü büyük indirimler ve fırsatlar sunan “Cuma indirimi” adı altında özel günler de düzenlenir.
Cumartesi
Cumartesi, haftanın altıncı günü ve Antik Roma’da “Satürn’ün günü” olarak adlandırılmıştır. Bu isim, Roma mitolojisinin tanrısı Satürn’den gelmektedir. Satürn, zamanın tanrısıdır ve antik Roma’da zaman, Cumartesi günü yönetilir.
Cumartesi, dünya genelinde birçok kültürde önemli bir gün olarak kabul edilir. Özellikle Yahudi ve Müslüman toplumlar için önemlidir. Yahudiler, haftanın yedinci ve son gününden önceki günü olan Cumartesi gününü Şabat olarak adlandırırlar. Şabat, dinlenmek ve ibadet etmek için ayrılan bir gündür.
Müslümanlar için ise Cuma günü önemli bir gün olsa da, Cumartesi günü de kutsal sayılır. İslam dininde, Cumartesi günü dünyanın yaratıldığı ve Adem’in cennete girip çıkarıldığı gün olarak kabul edilir.
Cumartesi günü ayrıca Batı toplumlarında hafta sonunun bir parçasıdır ve çalışma haftası sona erdiğinde kutlanır. Bu nedenle, hafta sonu tatilleri genellikle Cumartesi günü başlar.
Pazar
Pazar, haftanın yedinci ve son günüdür. Güneş’in günü olarak bilinir ve bu ismini de Güneş’in öneminden almıştır. Güneş, antik dinlerde önemli bir yere sahiptir ve birçok kültürde merkezi bir tanrı olarak kabul edilir. Örneğin, eski Mısır’da Ra, Hint Mitolojisi’nde Surya gibi Güneş tanrıları vardı.
Buna ek olarak, Pazar günü Hristiyanlıkta da önemli bir gündür. Pazar günü, Hz. İsa’nın dirilişi kutlanır ve bu sebeple Hristiyanların kutsal günlerinden biri olarak kabul edilir. Ayrıca, Batı’da Pazar günü kiliseye gitmek ve dua etmek için ayrılmıştır.
Ayrıca, Yahudilik ve İslam gibi diğer dinlerde de Pazar günü önemli bir yere sahiptir. Yahudi takviminde haftanın ilk günü Pazartesi değil Pazar olarak kabul edilir ve İslami takvimde de Pazar günü haftanın ilk günüdür.
Sonuç olarak, Pazar günü hem antik dinlerde hem de günümüzün büyük dinlerinde önemli bir yere sahip olmasından dolayı, haftanın en özel günlerinden biridir.
Dini ve Kültürel Günler
Dini ve kültürel günler, farklı toplumlarda insanların yaşam biçimlerini ve inançlarını yansıtan önemli günlerdir. Bu günler, genellikle toplumsal birlikteliği arttıran ve özel anlamları olan kutlamalarla geçirilir.
Örneğin, Yeni Yıl dünyanın birçok yerinde kutlanır ve insana yeni bir başlangıç hissi verir. Ramazan Bayramı, İslam dininde Allah’a yakınlığı simgeleyen ve oruç ibadetinin bitişini kutlayan önemli bir gündür. Hristiyan dünyasında Noel bayramı, İsa’nın doğumunu kutlar ve aileleri bir araya getiren önemli bir gündür.
Hinduizm ve Jainizm’in önemli kutlamalarından olan Diwali, ışık, bereket ve sevgi dolu bir bayramdır. Sevgililer Günü, dünya genelinde sevgiyi ve romantizmi kutlayan bir özel gündür. Doğum günleri ise, kişinin doğum gününü kutlayarak bir araya gelme ve mutlu anıları paylaşma fırsatı sunar.
Bu dini ve kültürel günler, insanların birbirleri ile olan bağlarını güçlendiren ve her yıl yeniden yaşanan önemli anlardır. Gösterilen özen, sevgi ve paylaşım, insanların birbirleriyle olan ilişkilerini ileriye taşır ve yaşamın anlamını daha da güzel hale getirir.
Yeni Yıl
Yeni Yıl, dünyanın birçok ülkesinde Ocak ayının ilk günü olarak kutlanır ve birçok kültüre özgüdür. Bu özel gün, farklı gelenekler ve kutlama şekilleriyle anılır. Amerika ve Batı Avrupa’da, insanlar Yeni Yıl için özel havai fişek gösterileri ve kutlamalar düzenlerler ve Times Meydanı’ndaki saati geri saymaları ile belirtilir. Japon kültüründe, Yeni Yıl kutlamaları genellikle dini ritüeller ve aile ziyaretleriyle birlikte yapılır. Çinliler Yeni Yıl’ı genelde kırmızı giysiler, danslar, havai fişek gösterileri ve gösterişli yemeklerle kutlarlar. Hindistanlılar, Yeni Yıl’ı genellikle Diwali ile kutlarlar ve ateşler yakarak, havai fişek gösterileri düzenleyerek ve lezzetli yemekler yiyerek kutlama yaparlar.
Ramazan Bayramı
Ramazan Bayramı, İslam dininde çok önemli bir yere sahip olan ve Müslümanlar tarafından büyük sevinçle kutlanan bir bayramdır. Ramazan ayının sonunda kutlanan bu bayram, Müslümanlar tarafından oruç tutulan 30 günün ardından gelir. Ramazan ayı boyunca oruç tutan Müslümanlar, gün boyunca hiçbir şey yemeden, içmeden ve cinsel ilişkide bulunmadan geçirirler.
Ramazan Bayramı’nın kutlanma amacı, insanların Allah’a daha çok ibadet etmesi, bağışıklık kazanması, yardımseverlik, dayanışma ve sevgi duygularının artmasıdır. Bayramın ilk günü, erken saatlerde camilere giderek bayram namazı kılınır ve ardından aile ve arkadaşlar ziyaret edilir. Bayram boyunca, zenginler yoksullara yardım eder, kurban kesilir ve aileler bir araya gelerek özel yemekler hazırlar.
Ramazan Bayramı, dünya genelinde Müslümanlar tarafından kutlanır ve farklı kültürlerde kendine özgü ritüelleri vardır. Türkiye’de ise, bayramın tatili 3 gün olup, aileler bir araya gelir ve bayram sevincini doyasıya yaşarlar.
Noel
Noel, 25 Aralık’ta Hristiyan dünyasında kutlanan bir bayramdır. İsa’nın doğum günü olarak kabul edilen bu gün, Hristiyanlar için önemli bir dini bayramdır. Noel’in kutlanması bazı geleneklere dayanır. Noel Baba, Türk kültüründe de yer alan ve çocukları sevindirme amacı taşıyan bir figürdür. Noel’in yaygın gelenekleri arasında Noel ağacı süsleme, mum yakma ve Noel şarkıları söyleme gibi uygulamalar yer alır. Noel yemeği de bu günün önemli bir geleneğidir. Farklı ülkeler ve kültürlerde, Noel gelenekleri farklı şekillerde kutlanır. Bu güzel bayram, ailelerin toplanması ve sevgiyle paylaşılması açısından da önemlidir.
Paskalya
Paskalya, Hristiyan dünyasında büyük önem taşıyan bir bayramdır. Bu bayram, İsa’nın çarmıha gerildiği, öldüğü ve üçüncü gün tekrar dirildiği yani yeniden hayata döndüğü anı kutlar. Paskalya, Hristiyanların en kutsal günlerinden biridir ve bu sebeple dini amaçla kutlanır. Bu kutlamalar arasında kiliselerde yapılan ayinler, dualar ve Hristiyanların yeniden dirilişe duydukları sevinçle coşku dolu şarkılar yer almaktadır.
Paskalya kutlamaları, Hristiyan dünyasının her yerinde yapılmaktadır. Bu bayramın kutlamaları değişiklik göstermekle birlikte, genellikle yumurtalarla süslenen yuvalar hazırlanması, çikolata tavşanların ve paskalya çizgilerinin satışa sunulması, ailelerin ve yakınların ziyaret edilmesi, kutlamalarda hediyeleşme, eğlence ve toplu yemekler yapılmaktadır. Paskalya, Hristiyan dünyasında önemli bir yere sahip olmasının yanı sıra aynı zamanda insanların sevdikleriyle bir arada olma, güzel zaman geçirme, renkli görüntüleriyle sevinç dolu bir bayram olarak da kutlanmaktadır.
- Paskalyanın Hristiyanlıktaki önemi
- Paskalyanın simgeleri ve kutlama ritüelleri
- Paskalyanın tarihi
Diwali
Diwali, Hinduizm ve Jainizm’deki en önemli festivallerden biridir. Festival, ışığın ve iyiliğin zaferi üzerine kuruludur ve genellikle birkaç gün boyunca kutlanır.
Diwali, Hindu Tanrıçası Lakshmi’nin doğum günü olarak kutlanır. Lakshmi, bolluk, zenginlik ve refahın sembolü olarak görülür. Kutlamalar arasında evleri ve sokakları ışıklandırmak, yemekler hazırlamak, tapınakları ziyaret etmek ve aile üyeleriyle birlikte vakit geçirmek gibi birçok gelenek yer alır.
Ayrıca, Diwali, Lord Rama’nın tanrıçası Sita’yı kurtardığı ve Ayodhya’daki halkın dönüşünü kutladığı bir hikaye ile de ilgilidir. Bu nedenle, bazı bölgelerde festival, Rama Navami ile birleştirilir.
Diwali ayrıca, birçok Hindu cemaatinden birinin yılın başlangıcına denk gelir. Bu tarih, çiftçilerin yeni bir hasat dönemine başlamasına da işaret eder. Festival, yeni bir yılın başlangıcını kutlamak için ailelerin evlerini temizlemesini, dekorasyon yapmasını ve yeni kıyafetler satın almasını da içerir.
- Diwali, neden ışığın ve iyiliğin zaferi üstüne kuruludur?
- Hangi Hindu Tanrıçası’nın doğum günü olarak kutlanır?
- Diwali ayrıca, hangi hikaye ile ilgilidir?
- Festival, hangi Hindu cemaati tarafından yılın başlangıcına denk getirilir?
Diwali, Hindistan ve Nepal gibi birçok yerde resmi tatildir ve bu ülkelerde festivalin kutlanması resmi bir etkinliktir. Kutlamalar arasında ateşli havai fişeklerin patlaması ve sokaklarda dans edilmesi gibi gösterişli kutlamalar yer alır ve turistler için oldukça popüler bir etkinliktir.
Özel Günler
Özel günler sevdiklerimizle bir araya gelerek birlikte eğlenme, kutlama ve paylaşma fırsatı verir. En bilinen özel günler arasında doğum günleri, anneler günü, babalar günü ve sevgililer günü bulunmaktadır. Doğum günleri, insanın hayata atılımı ve büyümesine kutlama yapan özel günlerdir. Bireysel bir kutlama olduğu için, kutlanan kişinin öncelikleri ve tercihleri dikkate alınarak farklı şekillerde kutlanabilir.
Annelere ve babalara özel günler, sevgimizi ve minnettarlığımızı göstermenin yanı sıra hayatımızdaki en önemli kişilerin ne kadar değerli olduğunu hatırlatır. Anneler günü ve babalar günü, annelere ve babalara saygı ve sevgi göstermek için dünya genelinde kutlanan özel günlerdir. Sevgililer günü, aşk ve romantizmi kutlamak için dünya genelinde kutlanan bir gündür.
Birçok ülkede özel günler, evlilik yıldönümleri, mezuniyet törenleri ve diğer özel olaylar şeklinde düzenlenir. Bu günler, hayatımızın önemli anlarını kutlamak için harika bir fırsat sunar ve sevdiklerimizle birlikte zaman geçirmek için harika bir bahane olabilir.
Anneler Günü
Anneler Günü, annelerin sevgi, fedakarlık ve özverilerini takdir etmek için kutlanan özel bir gündür. İlk olarak 1908 yılında Anna Jarvis tarafından Amerika’da kutlanmıştır. Anna Jarvis’in annesi, Amerikan İç Savaşı’nın ardından sağlık konusunda çalışmış ve savaşta hayatını kaybeden annelerin anısını yaşatmak için özel bir günün olması gerektiğini düşünmüştür.
İlk olarak 1914 yılında Amerika’da resmi tatil olarak kutlanan Anneler Günü, daha sonra dünya genelinde kutlanmaya başlamıştır. Fakat zamanla bu gün, ticari bir boyut kazanmış ve Jarvis, önceden hayal ettiğinin tam tersi bir hale gelmesinden dolayı bu ticari boyuta karşı sert bir savaş başlatmıştır.
Dünya genelinde, Anneler Günü farklı tarihlerde kutlanmaktadır. Türkiye’de, Anneler Günü her yıl Mayıs ayının ikinci Pazar günü kutlanmaktadır. Günün kutlamaları, annelerin sevgi ve saygıyla anılması, hediyeler verilmesi, birlikte geçirilen zamanlar ve özel yemeklerle kutlanmaktadır.
- Anneler Günü, dünya genelinde kutlanan özel bir gün.
- İlk olarak 1908 yılında Anna Jarvis tarafından Amerika’da kutlanmıştır.
- Türkiye’de her yıl Mayıs ayının ikinci Pazar günü kutlanmaktadır.
- Günün kutlamaları, annelerin sevgi ve saygıyla anılması, hediyeler verilmesi, birlikte geçirilen zamanlar ve özel yemeklerle kutlanmaktadır.
Babalar Günü
Babalar Günü, babaların sevgi ve saygıyla anılması için kutlanan bir gündür. Bu özel gün, farklı kültürlerde farklı tarihlerde kutlanabiliyor. İlk kez 1909’da Amerika Birleşik Devletleri’nde kutlanan Babalar Günü, her yıl Haziran ayının üçüncü Pazar gününde kutlanmaktadır. Babalar Günü, tüm dünyada farklı şekillerde kutlanıyor. Bazı ülkelerde aileler bir araya gelip kutlama yaparken, bazı ülkelerde hediye verme gibi gelenekler yer alabiliyor. Babalar Günü’nün amacı, babalara minnet ve sevgi göstermek ve onları onurlandırmaktır.
Sevgililer Günü
14 Şubat Sevgililer Günü dünya genelinde kutlanan özel bir gündür. Bu gün, sevgililerin birbirlerine aşklarını göstermek için çeşitli yollar denedikleri romantik bir gündür. Sevgililer Günü’nün kökeni tam olarak bilinmemekle birlikte, Roma İmparatorluğu döneminde başlayan Lupercalia Festivali’nin bir devamı olarak ortaya çıktığı düşünülmektedir.
Geleneksel olarak Sevgililer Günü’nde, sevgililer birbirlerine çeşitli hediyeler, çiçekler, kartlar ve şekerleme gibi romantik jestler yaparlar. Ayrıca, birçok çift bu özel günü birlikte özel bir akşam yemeği veya tatil planlayarak kutlarlar. Sevgililer Günü ayrıca evlenme tekliflerinin yapıldığı romantik bir gün olarak da kabul edilir.
- Sevgililer Günü’nde en çok satılan hediyeler arasında çikolata, çiçekler, peluş oyuncaklar, takılar yer almaktadır.
- Ancak her ülkede Sevgililer Günü gelenekleri birbirinden farklıdır. Örneğin, Japonya’da kadınlar erkeklere çikolata hediye eder ve bir ay sonra beyaz çikolata alışverişi yapılır.
- Sevgililer Günü, aynı zamanda arkadaşlar, aile üyeleri ve sevdikleri için de kutlanabilir. Bu sadece romantik çiftler arasında sınırlandırılmamış bir sevgi ve dostluk günü olarak görülebilir.
Doğum Günleri
Doğum günleri, bir kişinin doğum yıl dönümünü kutlamak için yapılan özel günlerdir. Farklı kültürlerde doğum günü kutlamaları farklılık gösterir. Örneğin, Batılı kültürlerde doğum günleri genellikle aile ve arkadaşlarla birlikte pastayla kutlanır. Çocukların doğum günleri, çoğu zaman parti ve hediyelerle kutlanır. Farklı ülkelerde ise kutlama şekilleri farklı olabilir. Örneğin, Meksika’da doğum günleri, ‘piñata’ adı verilen oyuncak dolgulu bir nesnenin kırılmasıyla kutlanır. Filipinler’de, doğum günleri yemekle kutlanır ve genellikle özel yemekler hazırlanır. Ayrıca, birçok ülkede doğum günleri, farklı yaşlara hitap eden özel gelenekler ve kutlamalarla kutlanır.
